besi,,hayvancılık,hayvan yemi,verimli

Atar Flake

14 Kas, 2025

Besi Hayvan Yemi Üretimi Hakkında Bilgi

Besi hayvancılığında en büyük gider kalemi yemdir. Toplam maliyetin %60–80’ini oluşturan yem, doğru üretildiğinde hem masrafları azaltır hem de hayvanların büyüme hızını artırarak kârlılığı yükseltir. Besi hayvan yemi üretimi; doğru hammadde seçimi, dengeli rasyon hazırlığı, hijyenik üretim süreçleri ve doğru depolama tekniklerini gerektiren profesyonel bir süreçtir.

Bu yazıda büyükbaş ve küçükbaş besi yemi nasıl üretilir, hangi hammaddeler kullanılır, üretimde dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir? tüm detayları bulacaksınız.

1. Besi Yemi Üretiminin Amacı

Besi yeminin temel amacı:

  • Hızlı ve sağlıklı canlı ağırlık artışı sağlamak

  • Rumen (işkembe) sağlığını korumak

  • Et kalitesini artırmak

  • Maliyetleri düşürmek

  • Dengeli enerji-protein yapısı sunmak

İyi bir besi yemi, hayvanın hem enerji hem de protein ihtiyacını doğru oranlarda karşılamalıdır.

2. Besi Yemi Üretiminde Kullanılan Hammaddeler

Besi yemlerinde iki temel bileşen vardır:

A) Enerji Kaynakları

Hayvanın hızlı kilo almasını sağlar.
Başlıca enerji kaynakları:

  • Mısır kırması veya mısır unu

  • Arpa kırması

  • Buğday ve buğday kırması

  • Melas (enerji + lezzet artırıcı)

Enerji kaynakları toplam rasyonun %50–70’ini oluşturabilir.

B) Protein Kaynakları

Kas gelişimi için gereklidir.

  • Soya küspesi

  • Ayçiçeği küspesi

  • Pamuk tohumu küspesi

  • Kanola küspesi

  • Mısır gluten yemi

Protein oranı besi dönemine göre %12–18 arası değişir.

C) Kaba Yem Bileşenleri

Besi yemine az oranda eklenir:

  • Kuru yonca

  • Kuru ot

  • Mısır silajı (yemden ayrı formda verilir)

D) Mineral ve Vitamin Premiksleri

Az miktarda kullanılır ama etkisi çok büyüktür.

  • Kalsiyum – Fosfor

  • Magnezyum – Sodyum

  • Vitamin A, D, E

  • Tuz

  • Tampon maddeler (sodyum bikarbonat)

Besi yemi üretiminde premiksler genellikle %1–3 oranında eklenir.

3. Besi Yemi Üretim Süreci

1. Hammadde Seçimi ve Kalite Kontrol

  • Aflatoksin ve küf kontrolü yapılmalı

  • Tane yapısı temiz olmalı

  • Nem oranı %12’nin altında olmalı

Kalitesiz hammadde tüm sürüde verim kaybına yol açar.

2. Öğütme İşlemi

Taneli ürünler (arpa, mısır vb.) kırma makinelerinde öğütülür.

  • Çok ince öğütme asidozis riskini artırır

  • Çok kalın öğütme sindirimi zorlaştırır

Optimal partikül boyutu 2–4 mm arasıdır.

3. Karıştırma (Mikser Aşaması)

Tüm öğütülen ürünler mikserde homojen olarak karıştırılır.
Bu aşama kritik çünkü besi hayvanlarının günlük alacağı tüm besin değerleri bu karışımda olmalıdır.

4. Peletleme (Opsiyonel)

Pelet yem üretmek avantajlıdır:

  • Hayvan daha az seçicilik yapar

  • Yem kaybı azalır

  • Sindirilebilirlik artar

Peletleme makinesinde yem 60–80°C’den geçirilir ve sıkıştırılır.

5. Soğutma ve Eleme

Pelet yem sıcak çıkar; soğutulmazsa küf oluşabilir.
Elenerek toz parçalar ayrılır.

6. Paketleme ve Depolama

  • Paketleme genelde 25–50 kg torbalara yapılır

  • Depoda nem maksimum %60 olmalı

  • Torbalar palet üstünde tutulmalı

Doğru depolama, yem kalitesini 6 aya kadar korur.

4. Besi Dönemlerine Göre Yem Formülasyonu

A) Başlangıç Besi Yemi (0–60 gün)

  • Enerji: %50

  • Protein: %16–18

  • Amaç: Rumen gelişimi ve güçlü başlangıç

B) Gelişim Dönemi Yemi (60–120 gün)

  • Enerji: %60

  • Protein: %14–16

  • Amaç: Maksimum canlı ağırlık artışı

C) Sonlandırma Besi Yemi (120+ gün)

  • Enerji: %70

  • Protein: %12–14

  • Amaç: Yağlanma ve et mermerleşmesi

5. Yem Üretiminde Yapılan Yaygın Hatalar

  • Aşırı nişasta → asidozis riski

  • Kalitesiz küspeler → sindirim sorunları

  • Kontrolsüz melas kullanımı → aşırı kilo artışı (yağlanma)

  • Homojen olmayan karışım → farklı büyüme hızları

  • Nemli depolama → küf ve mikotoksin riski

Profesyonel üretimde bu hatalar mutlaka engellenmelidir.

6. Evde / Küçük İşletmede Besi Yemi Üretmek Mümkün mü?

Evet. Küçük ölçekli üretim için:

  • Kırma makinesi

  • Basit karıştırıcı

  • Tartım cihazı

  • Hammaddeler

yeterlidir.

Büyük işletmeler ise pelet makinesi ve laboratuvar analiz cihazları kullanır.

Sonuç: Doğru Üretilmiş Yem, Karlı Besiciliğin Temelidir

Besi hayvanı yemi üretimi doğru yapıldığında:

  • Hayvanlar daha hızlı kilo alır

  • Et kalitesi artar

  • Maliyet %30’a kadar düşebilir

  • Sürüde hastalık riski azalır

Hem profesyonel çiftliklerde hem de küçük üreticilerde doğru yem formülasyonu, kârlılığı belirleyen en önemli faktördür.